Ås feltspatgruve
.JPG)
Ås feltspatgruve er ei nedlagd gruve på garden Ås (bruksnr. 1) oppe på heia på vestsida av Otra mellom Moseid og Birkeland i Evje og Hornnes kommune. Det var truleg drift etter feltspat her frå før år 1900. Notto. J. Birkeland leigde gruva av gardbrukar Lars O. Ås fram mot 1920. Et selskap kalt AS Sørlandske Feldspatgruver skal også ha drive i gruva i denne tida. Den gamle køyrevegen opp til Ås var så bratt og dårleg, at ein ikkje kunne sette utfor kleivane med tunge vogner. Ein måtte kunne bremse godt, og då var den einaste utvegen å bruke slede med vreistar på meiane. På denne tida var det såleis bare på vinteren at dei køyrde feltspat frå Ås. Det skal særleg ha vore bøndene på Moseid som køyrde spat frå Ås først på 1900-talet.
Seinare skal ein Tortveit frå Iveland ha drive gruva. I 1955 var lensmann Gerhard Haukom blitt eigar av garden. Gruva blei leigd bort til Olav Kjebekk frå Evje. Men det var Theodor Gautestad frå Evje som kom til å drive gruva. I ein tiårs-periode frå midten av 1950-talet og framover gjekk lastebilane jamt med feltspat frå gruva. I åra 1961-1964 blei det tatt ut 5911 tonn feltspat og 6960 tonn kvarts. Etter Liegruva er gruva på Ås den gruva i Evje og Hornnes der det er tatt ut mest feltspat.
Kjelder
- Olav O. Uleberg, Hornnes I, Gards- og ættesoge, utgjeve av Hornnes bygdesogenemd, 1969, s. 92-93
- Olav O. Uleberg og Olav Arne Kleveland, Kultursoge for Evje og Hornnes, band II, utgjeve av Evje og Hornnes bygdeboknemd, 2003, s. 114
- Erik Kjebekk, Feltspatkompaniet - hundre år sidan starten, artikkel i Arnstein, årsskrift for Evje og Hornnes Sogelag, 2013, s. 57-67
- Salve J. Bjorå, Frå det gamle Evje, artikkel i Jol i Setesdal, 1970, s. 30-34
Kart
- Kartet syner Åstjørna