Hylestad kyrkje

Kyrkja i 2011.

Foto: Helge Haugland

Bautaen over brødrene Bjørgulv og Sigurd Gunnarsson Rysstad som mista livet i KZ-leirar under andre verdskrigen.

Foto: Geir Daasvatn

Hylestad kyrkje er kyrkje for Hylestad sokn i Valle prestegjeld i Otredal prosti under Agder og Telemark bispedømme i Den norske kyrkja.

Den er ei åttekanta kyrkje i lafta tømmer frå 1838, bygd av Anders Torson Syrtveit (Anders "Kyrkjebyggjar"). Han bygde dei fleste kyrkjene i Setesdal. Kyrkja har 200 sitjeplassar og to galleri.

Noverande kyrkje står på Rysstad, det gamle senteret i kommunen og den er den tredje kyrkja i dette soknet. Den første, Hylestad stavkyrkje vart riven på 1600-tallet, og langkyrkja som hadde overteke etter denne begynte å forfalle i 1830-åra. Då det vart bestemt at ei ny kyrkje skulle byggjast, vart det og bestemt at kyrkjestaden skulle flyttast frå Bjørgum på auststida til Rysstad på vestsida av Otra. Grunnen til dette var at dei fleste innbyggjarane i soknet budde på vestsida av elva. Ved å bygge den nye kyrkja på vestsida ved den nye postvegen, det som seinare vart til riksveg 9, slapp kyrkjegjengarane frå vestsida å ro til kyrkja. Truleg vart brukbare materialar frå den gamle kyrkja gjenbrukt i den nye, på den tida var det ikkje så mykje skog i området, all jord vart ble beita.

Det var open vegkyrkje her kvar sommar frå 1992 til 2005. Sidan har det ikkje vore vegkyrkje, men i sommarperioden står kyrkja open.

Interiør og inventar

I våpenhuset står kopiar av sideplankane i Hylestadportal I med scener frå soga om Sigurd Fåvnesbane. Dei er skorne på et vis som fekk Anders Bugge til å tenkje på illustrasjonar i illuminerte bøker frå middelalderen. I nykyrkja frå omlag 1665 stod denne i koret, og då kyrkja vart riven i 1838 kom han til Dreng Olsson Rike. Der var portalen fram til 1867 då han selde han til Oldsakssamlinga. Den andre portalen, som ikkje meir er i kyrkja, er utsmykka med drager og ranker, der rankene er skorne i spiralar som minna Bugge om gamal irsk ornamentering. I nykyrkja stod han på innsida av inngangsdøra, og då kyrkja vart riven i 1838 kom han til Daniel Torleivsson Straume. I 1876 gjekk han vidare til Oldsakssamlinga.

Altertavla er måla av O. Neuwerth. Nedre halvdel viser nattverden, den øvre krossfestinga. Treskurden på sidene er gjort av Olav T. Berg, og over det heile er ei åtte-tagga stjerne med strålespiler.

Galleriet

Galleriet er u-forma, og der brukte ungdomane å sitte under messa. Karane på sørsida, og jentene på nord. Det er to trapper opp, ei på nordsida og ei på sørsida. Midt på, over inngangsdøra, står orgelet. Det er bygd av Brødrene Torkildsens Orgelbyggeri i Åsen (Trøndelag) i 1991, og har opusnummer 140. Orgelet er mekanisk med eit manual og pedal og ti registre. Dette er det andre orgelet i kyrkja, det fyrste vart gjeve som gåve i samanhang med 100-årsjubileet i 1939. Det var eit trøorgel, eit Chicago Cottage som hadde kosta gjevaren Gudbrand Askvig 1080 kroner. Askvig kosta utbedringsarbeid og måling inne og ute til jubileet og.

Trøorgelet var truleg plassert nede i kyrkjeskipet og kan ha sett ut som dette.

Tim Drury / Wikimedia Commons (2004)

Bibliografi

• Hylestad kyrkje 150 år. ISBN 82-991855-0-5 Utgjeve av Hylestad sokneråd 1989. Heftet på nb.no
• Austad, Aasulv: Hylestad kyrkje - Festskrift til 100-års jubileet 25. juni 1939.

Kilder

• Br. Torkildsens Orgelbyggeris opusliste. Orgelet har nr. 140.
• Bugge, Anders: Norske stavkirker, s. 40-41. Utg. Dreyer. 1953. På Nasjonalbiblioteket.
• Muri, Sigurd: Norske kyrkjer, s. 126-7. Utg. Samlaget. 1971. På Nasjonalbiblioteket.