Lettestokk

Lettestokken i kvernhus på Stien i Evje 30. desember 2024.

Under kvernhus på Gjerustad i Vegusdal 6. august 2024. Lettestokken t.v. for kvernkallen.

Foto: Geir Daasvatn

Lettestokken (lettetreet, letteklòvi, leta) er ein del av utstyret i ei vasskvern.

Under kvernhuset er kvernkallen festa til grunnstokken. I den eine enden kviler grunnstokken på ein stein e.l. I den andre enden heng grunnstokken i lettestokken. Lettestokken går gjennom golvet i kvernhuset og opp til ei løfteinnretning, t.d. med trekilar. Den øvste kvernsteinen, oversteinen, kviler på seglet øvst på kvernkallen. Oversteinen kan såleis løftast eller senkast saman med kvernkallen ved å slå på kilane i lettestokken. Avstanden og trykket mellom kvernsteinane kan dermed regulerast. På det viset kan mylnaren styre at mjølet blir passe fint.

I Valle er lettestokken kalla «letteklòvi».

Kjelder

• Oddvar Moen, Hægeland møllehistorie 1918–2018, utgjeve av Hægeland sogelag, 2018, side 25–29